ਬੰਜਰ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਉੱਗਿਆ ਅਮਰੂਦ ਦਾ ਬਾਗ਼

ਜੇਕਰ ਇਨਸਾਨ ਮਿਹਨਤੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬੰਜ਼ਰ ਜ਼ਮੀਨ ਵੀ ਉਪਜਾਊ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਦੀ ਕਹਾਵਤ 65 ਸਾਲਾਂ ਕਿਸਾਨ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੱਚ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉਹ ਜ਼ਮੀਨ ਜਿਸ ’ਚ ਕਦੇ ਕਣਕ ਜਾਂ ਮੱਕੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੁਣ ਹਰਿਆਲੀ ਹੈ। ਐੱਚਪੀ ਸ਼ਿਵਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਹਿਮਚਾਲ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਊਨਾ ਦੇ ਬੰਗਾਨਾ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਬੌਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਬੰਜਰ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਅਮਰੂਦ ਦਾ ਬਾਗ ਉਗਾਇਆ ਹੈ। ਉਮਰ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਗਿਣਤੀ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਜਮੇਰ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇਕ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਰਚੀ ਹੈ।

ਇਸ ਸੀਜ਼ਨ ’ਚ, ਉਸ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਤੋਂ 22 ਕੁਇੰਟਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਕਮਾਈ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਸਫ਼ਲਤਾ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਬਲ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੋਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਫਲ-ਅਧਾਰਤ ਖੇਤੀ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਲਗਪਗ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਫਰੰਟ ਲਾਈਨ ਡੈਮੋ ਅਧੀਨ 1,800 ਅਮਰੂਦ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਗਾ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ’ਚ ਸ਼ਵੇਤਾ ਤੇ ਲਲਿਤਾ ਕਿਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਵਰਤਮਾਨ ’ਚ, ਉਸ ਨੇ ਲਗਪਗ 450 ਕਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਅਮਰੂਦ ਦੇ ਬਾਗ ਲਗਾਏ ਹਨ। ਇਸ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਲਗਪਗ 22 ਕੁਇੰਟਲ ਅਮਰੂਦ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਗਾਹਕ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਸਿੱਧੇ ਅਮਰੂਦ 50 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕੀਮਤਾਂ ’ਤੇ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਨ।

ਐਚਪੀ ਸ਼ਿਵਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੇ ਨਵਾਂ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹਿਆ

ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਜ਼ਮੀਨ, ਜਿਸ ’ਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕਣਕ ਤੇ ਮੱਕੀ ਵਰਗੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੇ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਹਰਿਆਲੀ ਨਾਲ ਢੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਿਮਾਚਲ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਐਚਪੀ ਸ਼ਿਵਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਉਸ ਨੂੰ ਬੂਟੇ, ਇਕ ਤੁਪਕਾ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਵਰਮੀਕੰਪੋਸਟ, ਬੂਟਿਆਂ ’ਚ ਨਮੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪੋਲੀਥੀਨ, ਵਾੜ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਦਵਾਈਆਂ ਪਾਈਆਂ।

ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਿਖਲਾਈ ਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ

ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹਮੀਰਪੁਰ ਦੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨੇਰੀ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ’ਚ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਕਟਾਈ, ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਬਾਰੇ ਸਿਖਲਾਈ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਬੂਟਿਆਂ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਨ ਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਕਲੱਸਟਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ

ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਠਾਕੁਰ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖੂ ਅਤੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਇਸ ਬੰਜ਼ਰ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਅਮਰੂਦ ਦੇ ਬਾਗ ’ਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ, ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਇਸ ਕੰਮ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ; ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ, ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਦੇਵੀ, ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਨੂੰਹਾਂ, ਸਾਰੇ ਖੇਤੀ ’ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਮੇਰ ਦੀ ਪਤਨੀ, ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਦੇਵੀ, ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, “ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ, ਖੇਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ।”

ਅਧਿਕਾਰੀ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ

ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ, ਊਨਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਕੇ ਕੇ ਭਾਰਦਵਾਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਸਰਕਾਰ ਦਾ 1,292 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮਹੱਤਵਕਾਂਖੀ ਐੱਚਪੀ ਸ਼ਿਵਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸੂਬੇ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੇ ਮਾਲੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਿਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕਾਂ, ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਬਿਜਾਈ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਬਲ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਾਹ ਵੀ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਡਾ. ਭਾਰਦਵਾਜ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 2024-25 ’ਚ ਬੰਗਾਨਾ ਵਿਕਾਸ ਬਲਾਕ ’ਚ 15 ਹੈੱਕਟੇਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ 17,000 ਉੱਚ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਅਮਰੂਦ ਦੇ ਦਰਖ਼ਤ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। 2025-26 ’ਚ, 50 ਹੈਕਟੇਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ 55,000 ਅਮਰੂਦ, ਮੌਸਮੀ ਤੇ ਮਾਲਟਾ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਲਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ’ਚ ਫੈਲਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ।